Thờ cúng gia tiên, Thần Phật là tín ngưỡng tốt đẹp của người dân Việt Nam nhưng không phải ai cũng biết cách xếp mẹt hoa quả thắp hương sao cho đẹp và phong thủy. Hãy đọc bài viết dưới đây để tìm hiểu rõ hơn nhé.
Ý nghĩa mẹt hoa quả thắp hương
Thắp hương thờ cúng tổ tiên, Thần Phật từ lâu đã là tín ngưỡng tốt đẹp của người dân Việt Nam để tỏ lòng hiếu kính, sự biết ơn, đồng thời cũng để cầu mong may mắn, phước lành đến với gia đình.
Hoa quả được xem như biểu tượng cho thành quả sau một năm làm việc vất vả của những người nông dân. Đây đều là những sản vật kết tinh từ mồ hôi, công sức của những người lao động chắt chiu qua từng vụ mùa, để đến khi nắng ấm xuân sang, lựa ngày tốt lành mà dâng lên cho ông bà tổ tiên. Vì vậy mẹt hoa quả thắp hương dâng lên bàn thờ vừa thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn vừa thể hiện lòng thành kính của con cháu.
Mẹt hoa quả thắp hương còn được gọi nhiều hơn với cái tên mâm ngũ quả. Việc lựa chọn và sắp xếp mâm ngũ quả như thế nào sẽ tùy từng văn hóa, đặc sản và khí hậu từng địa phương. Miễn sao những loại quả được dâng lên bàn thờ đều thể hiện được thành ý, sự kính trọng và mong muốn của người cúng là được.
Xem thêm:
Hoa quả thắp hương có nên rửa không?
Hoa quả thắp hương bị thối có sao không?
Số lượng hoa quả thắp hương bao nhiêu? Thắp hương 2 loại quả được không?
Cách bày mẹt hoa quả thắp hương
Cách bày mẹt hoa quả thắp hương ở miền Bắc
Mâm ngũ quả của người miền Bắc trong các dịp Tết hay ngày lễ lớn thường gồm 5 loại quả tượng trưng cho ngũ hành. 5 loại quả này thường đủ 5 màu: màu đỏ tượng trưng cho Hỏa, màu đen tượng trưng cho Thủy, màu xanh tượng trưng cho Mộc, màu trắng tượng trưng cho Kim, màu vàng tượng trưng cho Thổ. Từ đó mỗi gia chủ sẽ lựa chọn loại quả phù hợp để bày mẹt hoa quả được đẹp mắt và trọn vẹn hơn.
Mâm ngũ quả thường thấy trên bàn thờ gia đình miền Bắc thường bao gồm các loại quả: Chuối xanh, bưởi, phật thủ, quất, đu đủ, thanh long, nho, lê hoặc táo. Khi bày mâm, người Bắc thường chọn số lượng quả là số lẻ, không chọn số chẵn. Chính giữa mâm quả là nải chuối ôm trọn lấy quả bưởi hoặc quả phật thủ. Cài đan xen xung quanh là những quả quýt vàng, quả nho đen, quả lê trắng bên trên là những loại quả khác sao cho nải chuối có thể ôm trọn tạo sự sum suê bề thế.
Mâm ngũ quả thường chỉ sắp xếp vào dịp Tết hoặc các ngày lễ trọng đại như đám cưới, đám hỏi,… Vào những ngày mùng 1, ngày rằm hay các ngày lễ bình thường, đa phần mẹt hoa quả chỉ gồm từ 1 – 3 loại quả bày bàn thờ thắp hương. Cách bài trí cũng rất đơn giản, miễn đảm bảo sự cân đối, hài hòa là được, không cần quá nhiều quy tắc áp đặt, miễn sao thể hiện được lòng thành của gia chủ.
Cách bày mẹt hoa quả thắp hương ở miền Trung
Mẹt hoa quả thắp hương của người miền Trung thường đơn giản hơn và không quá câu nệ về hình thức. Người miền Trung thường thắp hương các loại hoa quả theo mùa, mùa nào có quả nào thì thắp hương quả nấy. Các loại quả người miền Trung thường lựa để thắp hương gồm: chuối, thanh long, táo, mãng cầu, dứa, xoài, sung, đu đủ,… Chủ yếu vẫn là sự thành tâm và lòng kính trọng đối với tổ tiên.
Cách bày mẹt hoa quả thắp hương ở miền Nam
Ngược lại với người miền Trung, người miền Nam khá cầu kỳ và kén chọn trong việc bày mâm ngũ quả trong các dịp lớn như ngày Tết. Mâm ngũ quả người miền Nam thường sử dụng 5 loại quả chính như: Xoài, dừa, mãng cầu, sung, đu đủ tượng trưng cho quan niệm: cầu – sung – dừa – đủ – xài. Ngoài ra còn có dưa hấu tượng trưng cho lòng trung trực, nghĩa khí của người phương Nam.
Người miền Nam thường kiêng kị một số loại trái cây có tên gọi không mang lại may mắn như: quả chuối (đọc gần giống “chúi” là đi xuống, làm ăn không phất), quả táo (bom), lê (loại quả tượng trưng cho sự đổ bể, sứt mẻ), cam, quýt (quýt làm cam chịu).
Các loại quả không nên thắp hương
Việc lựa chọn hoa quả thật cẩn thận không bao giờ là thừa thãi vì mẹt hoa quả dâng lên bàn thờ gửi gắm sự thành tâm, mong ước của gia chủ đến với tổ tiên, thần phật. Nếu làm không tốt có thể dẫn đến những hậu quả không tốt. Vì vậy bạn nên lưu ý một số loại quả kiêng kỵ không nên chọn để thắp hương dưới đây.
Quả đã chín nẫu: Không nên cúng quả đã chín nẫu hay giập nát, bởi bày hoa quả chín nẫu bị cho là không thành tâm, bất kính với bề trên, hơn nữa chúng dễ thối và thu hút côn trùng khiến bàn thờ bị ô uế. Đồng thời nếu bạn thắp hương nhiều ngày cũng không nên chọn quả đã chín đỏ, chỉ nên chọn quả xanh hoặc ương.
Quả có vị đắng, cay, chua, chát: Tốt nhất không nên dùng những loại quả có vị trên như ớt, mướp đắng, khế chua… vì nó mang ý nghĩa không may mắn.
Quả có mùi thơm nồng nặc: Những quả có mùi thơm nồng như mít, sầu riêng không nên dùng để thắp hương, bởi khu vực thờ cúng là khu vực thiêng liêng cần giữ không gian thoáng đãng và sạch sẽ, không được để mùi hương hỗn tạp khó chịu. Cần chọn những loại quả mùi nhẹ nhàng, ngọt ngào.
Quả mọc sát đất: Những loại quả như cà chua, me, thanh trà,.. mọc sát mặt đất thì không nên dùng, bởi chúng gần mặt đất mang ý nghĩa dính bùn, không thích hợp đặt lên bàn thờ.
Quả giả: Theo quan niệm tâm linh của người Việt, việc sử dụng và bày biện hoa quả giả trên bàn thờ vừa cho thấy sự không tôn trọng của gia chủ đối với thần linh, tổ tiên vừa không có lợi cho yếu tố phong thủy.
Lưu ý khi bày mẹt hoa quả thắp hương
Một nguyên tắc khi thắp hương bằng hoa quả là chỉ nên sử dụng số lẻ: 1, 3, 5, 7, 9,… quả để thắp hương. Cũng như bát hương luôn chỉ thắp 1, 3, 5 nén hương, trong quan niệm tâm linh, người xưa cho rằng những số lẻ là số dương, mang ý nghĩa may mắn, tài lộc; còn số chẵn là số âm, tượng trưng cho sự xui xẻo.
Khi bày mẹt hoa quả thắp hương trên bàn thờ, nên đặt theo nguyên tắc đông bình, tây quả. Bàn thờ trong văn hóa người Việt thường hướng về phía nam, theo đó phía Tây (tức bên tay trái bàn thờ theo hướng nhìn từ cửa chính) sẽ đặt đĩa quả cúng; còn phía Đông (tức bên tay phải bàn thờ theo hướng nhìn từ cửa chính) sẽ đặt lọ hoa cúng.
