Cập nhật vào 07/01
Quả cơm cháy dạng chùm, khi chín có màu đen sẫm, vị chua, có nhiều tác dụng đối với sức khỏe con người: trị cảm cúm và cảm lạnh, tốt cho não bộ, chống viêm, hen suyễn…
Quả cơm cháy là quả gì? Nguồn gốc xuất xứ
Quả cơm cháy là loại quả mọc trên cây cơm cháy. Loại cây này còn có các tên gọi khác như: tiếp cốt thảo, cây thuốc mọi, Tiểu tiếp cốt đan, sóc dịch… Tên khoa học của cây cơm cháy là Sambucus javanica Reinw. ex Blume – thuộc họ Sambucaceae.
Cây cơm cháy có lá mềm, mọc đối, kép lông chim lẻ gồm 3-9 lá chét, dài 8-15cm, rộng 3-5 cm, mép khía răng; cuống lá có rãnh ở mặt trên và loe rộng ở phía gốc thành bẹ. Hoa nhỏ màu trắng, mọc thành chùm, nở từ tháng 5 đến tháng 9, thường cho thu hoạch tháng 11. Quả cơm cháy mọng, hình cầu, màu đỏ sau đen, chứa 3 hạt dẹt.
Người Mỹ bản địa sử dụng quả cơm cháy để điều trị nhiễm trùng, người Ai Cập cổ đại sử dụng để cải thiện làn da, những người khác sử dụng nó để điều trị như đau thần kinh tọa, đau đầu và cũng như thuốc lợi tiểu và nhuận tràng.
Cây cơm cháy có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới ở khu vực Đông Nam Á, Ấn Độ, Bhutan, miền nam Trung Quốc, Nhật Bản.Tại Việt Nam, cây thường mọc hoang ở miền núi, ven suối, bờ khe từ Lai Châu, Lào Cai, Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Thái tới Lâm Đồng. Một số nơi còn trồng làm cây cảnh.
Quả cơm cháy ăn được không?
Quả cơm cháy có thể ăn được nếu như đã chín, có vị chua, tính ấm. Trường hợp quả chưa chín thì bạn không nên ăn bởi trong quả có chứa chất xyanua gây ngộ độc, có thể nguy hiểm đến tính mạng người sử dụng. Đó là lý do tại sao chúng cần được nấu chín và có thể sử dụng quả cơm cháy theo cách khác nhau như làm mứt, xi-rô, rượu vang…
Thành phần dinh dưỡng trong quả cơm cháy
Thành phần hóa học, dưỡng chất có trong quả cơm cháy gồm: Các flavonoid glycosides như rutin, isoquercitrin. Các anthocyanin glycosides như sambucin, sambucyanin, chrysanthe min (=cyanidin-3-rhamnoglucoside,-3-xyloglucoside).
Khoảng 0,01% tinh dầu chứa 34 hợp chất thơm. Các glucosides cho cyanide như sambunigrin, prunasin, zierin, hocalin (thưởng ở trong hạt). Các đường hữu cơ (7.5%): glucose, fructose. Các acid hữu cơ trong trái cây như citric, malic.
Quả cơm cháy tươi 80% là nước, 18% là carbohydrate, ít hơn 1% là chất đạm và chất béo. Cây cơm cháy có hàm lượng cao các vitamin A, C, B6, sắt, kali và các chất dinh dưỡng thiết yếu khác.
Trong 100g quả cơm cháy chín mọng, có khoảng 6-35mg vitamin C, chiếm 60% lượng Vitamin C cần cung cấp mỗi ngày cho cơ thể; chứa 7g chất xơ, chiếm khoảng ¼ lượng chất xơ cần cung cấp mỗi hàng ngày.
Quả cơm cháy có tác dụng gì?
Theo Đông y, quả cơm cháy có tính ấm, vị chua, tác dụng khu phong trừ thấp, hoạt huyết tán ứ. Do đó, nó được dùng để điều trị tình trạng cước khí phù thũng, chữa chứng đau nhức, kiết lỵ, hoàng đản, phong chấn, viêm phế quản mạn tính, mụn nhọt lở loét… Ngoài ra, có thể nấu nước lá cây cơm cháy để tắm cho phụ nữ mới sinh hoặc dùng để đắp nóng lên vú để trị sưng vú.
Theo Tây y hiện đại, đã nghiên cứu các thành phần dược chất trong quả cơm cháy và phát hiện loại quả này có nhiều tác dụng tốt đối với sức khỏe, cụ thể:
Quả cơm cháy hỗ trợ chữa cảm lạnh, cảm cúm
Theo một nghiên cứu mới từ các nhà khoa học thuộc Đại học Sydney (Australia), quả cơm cháy thực sự có đặc tính chống virus cúm.
TS. Golnoosh Torabian, đồng tác giả nghiên cứu, cho hay các chất có trong quả cơm cháy có thể ngăn chặn virus cúm xâm nhập và sinh sôi trong tế bào người. Nó ức chế giai đoạn đầu của nhiễm trùng bằng cách ngăn chặn các protein virus chính chịu trách nhiệm cho cả sự gắn kết của virus và xâm nhập vào tế bào chủ.
Một nghiên cứu tại Na Uy đã chỉ ra, quả cơm cháy giúp cơ thể hồi phục nhanh hơn sau khi bị cảm cúm, cảm lạnh. Các tình nguyện viên đã được sử dụng chiết xuất của loại quả này trong vòng một tuần kể từ khi triệu chứng cúm, cảm lạnh xuất hiện. Kết quả cho thấy cơ thể của họ hồi phục nhanh hơn trung bình 4 ngày đó so với dùng giả dược.
Tác dụng quả cơm cháy trong phòng ngừa, điều trị ung thư
Chất anthocyanin, flavonoid và polyphenol có trong cơm cháy đen làm cho nó giàu chất chống oxy hóa và cũng cho phép nó hoạt động như một tác nhân tự nhiên mạnh mẽ để chống ung thư. Một nghiên cứu năm 2017 về hiệu quả của cơm cháy do các nhà khoa học ở Ấn Độ thực hiện đã phát hiện cơm cháy ngăn chặn sự tiến triển của ung thư buồng trứng. Xem thêm: Các loại hoa quả phòng chống bệnh ung thư hiệu quả
Tác dụng chống viêm của quả cơm cháy
Tình trạng viêm là một trong những phản ứng miễn dịch của cơ thể. Chất gây dị ứng, vi trùng, chất độc và các chất gây kích ứng khác có thể kích hoạt tình trạng viêm dẫn đến các triệu chứng khó chịu. Flavonoid trong quả cơm cháy có thể giúp cơ thể loại bỏ phản ứng viêm đó để giảm các triệu chứng đó.
Bên cạnh đó, quả cơm cháy rất giàu anthocyanins – hợp chất này tạo cho trái cây có màu tím đen đặc trưng và là một chất chống oxy hóa mạnh có tác dụng chống viêm.
Quả cơm cháy có tác dụng tăng cường sức khỏe tim mạch
Quả cơm cháy chứa hàm lượng các chất chống oxy hóa có tác dụng bảo vệ sức khỏe tim và mạch máu. Nhiều nghiên cứu cho thấy, nước ép từ quả cơm cháy giúp giảm hàng lượng chất béo, cholesterol và acid uric trong máu. Xem thêm: 6 loại hoa quả tốt cho tim mạch nhất định bạn phải biết
Tác dụng của quả cơm cháy trong trị táo bón
Hàm lượng chất xơ trong quả cơm cháy dồi dào. Chất xơ hòa tan làm chậm quá trình tiêu hóa, giúp hấp thụ chất dinh dưỡng từ thực phẩm. Chất xơ không hòa tan làm tăng khối lượng phân, giúp phân đi nhanh hơn qua đường ruột. Cả hai loại chất xơ này đều giúp ích trong chữa trị táo bón.
Quả cơm cháy giúp cải thiện chức năng não bộ
Chất anthocyanin trong hầu hết các loại quả mọng như quả cơm cháy đen rất giàu chất chống oxy hóa, có vai trò quyết định trong điều trị suy giảm nhận thức và các bệnh tâm thần liên quan khác.
Quả cơm cháy giúp tăng cường sức khỏe đôi mắt
Ngoài hàm lượng vitamin C dồi dào, quả cơm cháy còn chứa vitamin A và các loại khoáng chất giúp bảo vệ thị lực. Xem thêm: Những loại hoa quả tốt cho mắt
Tác dụng giúp xương chắc khỏe từ quả cơm cháy
Chất lycopene trong quả cơm cháy được đánh giá có khả năng nuôi dưỡng xương trở nên chắc khỏe, cứng cáp hơn. Ngoài canxi và vitamin K, 2 dưỡng chất thiết yếu cho quá trình phát triển xương thì trái từ cây cơm cháy còn chứa thêm nhiều chất dinh dưỡng khác, khuyến khích cơ thể tạo ra đủ lượng mô và chất xơ. Xem thêm: Những loại hoa quả tốt cho xương khớp
Tác dụng của quả cơm cháy trong hỗ trợ điều trị hen suyễn và viêm phế quản
Lượng vitamin C trong quả cơm cháy giúp tăng cường sức đề kháng và có lợi cho hệ hô hấp. Các bài thuốc từ quả cơm cháy giúp cải thiện rõ rệt chứng viêm phế quản và hen suyễn ở trẻ em và người lớn.
Ngoài ra quả cơm ức chế sự phát triển của vi khuẩn như vi khuẩn Helicobacter pylori và có thể cải thiện các triệu chứng của viêm xoang và viêm phế quản.
Công dụng làm đẹp da từ quả cơm cháy
Quả của cây cơm cháy dồi dào axit amin và các chất chống oxy hóa, giúp làn da trở nên mềm mại, mịn màng, căng tràn sức sống. Quả cây này thường được chiết xuất thành siro uống đẹp da, tốt cho sức khỏe. Các nhà khoa học tại Đại học Alabama ở Birmingham cho biết các sản phẩm dành cho da có chứa chiết xuất quả cơm cháy được cho là có chỉ số SPF 9,88. Xem thêm: Top những loại rau củ quả tốt cho da của bạn
Một số bài thuốc từ cây cơm cháy
Ngoài quả cơm cháy mang nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe thì thân, lá, rễ, hoa cây cơm cháy cũng được sử dụng để làm nhiều bài thuốc chữa trị nhiều bệnh lý cho con người. Mời bạn tham khảo:
Bài thuốc trị mẩn ngứa do thời tiết từ cây cơm cháy
Rửa sạch 30g lấy cây cơm cháy và nấu lên cùng với 800ml nước. Đun với ngọn lửa nhỏ cho đến khi nước thuốc đặc sánh lại thì tắt bếp. Chờ cho nguội bớt rồi dùng nước thuốc rửa lên vùng da bị tổn thương. Hoặc có thể lấy nước thuốc pha với nước lạnh để tắm thường xuyên. Nó cũng sẽ mang đến tác dụng tốt.
Bài thuốc trị ghẻ lở, vết thương từ cây cơm cháy
Chuẩn bị khoảng 20g lá cơm cháy mang đi rửa sạch. Cho vào ấm và sắc lên với nước thật đặc. Dùng nước này để rửa vào vết thương, cứ thực hiện cách này liên tục khoảng 5 ngày để mang đến tác dụng tốt.
Bài thuốc chữa chấn thương, bầm tím, đau nhức người do bị ngã từ cây cơm cháy
Để thực hiện cách chữa trị này khá phức tạp. Bệnh nhân chuẩn bị khoảng 20g rễ cây cơm cháy, cho vào nồi rồi nấu lên với 500ml nước và 200ml rượu. Đun với ngọn lửa nhỏ cho đến khi lượng nước trong nồi còn khoảng 200ml thì tắt bếp và nhắc xuống. Tiếp theo, lọc bỏ bã, cho thêm 30g đường trắng vào nước thuốc rồi khuấy đều để uống. Mỗi liệu trình kéo dài khoảng 5 ngày.
Bài thuốc chữa gãy xương từ cây cơm cháy
Lấy lá và rễ cây cơm cháy để giã nát, đắp vào chỗ xương bị gãy. Sau đó lấy băng băng lại để cố định.
Bài thuốc hỗ trợ điều trị phong thấp, khớp xương sưng đau từ cây cơm cháy
Lấy 20 – 30g rễ cây cơm cháy đem đi rửa sạch, cho vào ấm rồi sắc lên với 700 ml nước. Dùng nước thuốc sắc được để uống hàng ngày và có thể lấy nước thuốc đặc để rửa lên vùng da cần điều trị.
Bài thuốc trị đau nhức từ cây cơm cháy
Muốn sử dụng lá cây cơm cháy để trị đau nhức cho cơ thể, bệnh nhân cần lưu ý: Nếu là mùa lạnh thì dùng rễ, mùa nóng dùng lá và cành. Trường hợp sử dụng rễ cây cơm cháy, giã nát chúng ra, sao nóng rồi đắp lên vùng bị đau. Nếu dùng cành và lá thì sao nóng rồi xoa và đắp lên vùng rốn. Bên cạnh đó, có thể sử dụng lá cây cơm cháy để hơ nóng, rải lên chiếu để nằm ngủ cũng sẽ khắc phục được chứng đau nhức tứ chi.
Mời bạn tham khảo:
