Quả thanh yên hay còn gọi là chanh yên thuộc họ Cam Quýt, có vị chua nhẹ. Loại quả này có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe con người: phòng chống ung thư, hỗ trợ điều trị tiểu đường…
Quả thanh yên là quả gì?
Quả thanh yên (chanh yên) có tên khoa học là Citron, thuộc chi Cam Chanh. Quả thanh yên khi chín sẽ có màu vàng, lớp vỏ sần sùi và khá dày, ruột vỏ màu trắng và có hương thơm đặc trưng, phần thịt của thanh yên ít, có màu trắng và vị chua nhẹ. Quả thanh yên có nguồn gốc từ Ấn Độ, Myanmar và một số nước vùng Địa Trung Hải. Hiện nay, cây gặp phổ biến ở nhiều nước nhiệt đới khác như Việt Nam, Nhật Bản, Lào, Thái Lan, Malaysia, Campuchia… Tại Việt Nam, cây thanh yên được trồng nhiều ở các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Bắc Giang, Phú Thọ, Hà Tây, Hòa Bình, Vĩnh Phúc…
Cây thanh yên là cây gỗ nhỏ, chỉ cao từ 2,5 – 5m. Hoa của chúng thơm, có màu trắng pha tím đỏ. Vào tháng 6 thì chúng bắt đầu ra quả, quả có kích thước khá to, khoảng từ 12 – 20cm. Loại cây này ưa ẩm, do đó khi trồng ở Việt Nam với điều kiện khí hậu nóng ẩm tỏ ra thích hợp. Nhiệt độ sinh trưởng tốt trung bình từ 19-22 độ C. Mùa đông, cây rụng lá và chịu được nhiệt độ thấp hơn khoảng 7-10 độ. Cây ưa đất dễ thoát nước, có thể sinh trưởng mạnh vào mùa xuân, hè. Mùa quả có kéo dài đến tháng 8,9. Tuổi thọ của cây lên tới 20-25 năm.
Ngày nay, có nhiều gia đình trồng thanh yên để làm cảnh. Lá xanh, thân khẳng khiu và những quả thanh yên màu vàng sum suê trông thật đẹp mắt. Nhất là vào những ngày lễ tế, chưng một chậu thanh yên trong nhà không những mang đến tài lộc, mà còn toát ra tinh dầu để xua đuổi muỗi, trừ khí.
Các giống quả thanh yên phổ biến
Quả thanh yên Nhật Bản
Thanh yên Nhật Bản hay còn gọi là quýt Nhật, được người Nhật ưa chuộng và tiêu dùng nhiều. Họ còn gọi quả này với cái tên yuzu. Quả thường được sử dụng làm gia vị cho các món ăn bằng cách lấy nước ép hoặc mài lớp vỏ bên ngoài.
Tinh dầu trong quả thanh yên có công dụng làm tăng tuần hoàn máu và giúp cơ thể ấm lên, do vậy mùa đông người Nhật thường có thói quen cho vài quả thanh yên vào bồn tắm. Ngoài ra thanh yên cũng được ứng dụng nhiều để làm tinh dầu, nước hoa, sữa tắm…
Quả thanh yên Ấn Độ
Tại Ấn Độ, quả thanh niên được trồng rất nhiều và cho sản lượng cao. Ở đây, người dân sử dụng quả thanh yên như chanh, vắt lấy nước uống, quả thanh yên được ứng dụng để hỗ trợ điều trị và giảm các triệu chứng táo bón, đau đầu, phong thấp, đau bụng, chữa các bệnh ngoài da, làm đẹp tóc….
Quả thanh yên Hàn Quốc
Tại Hàn Quốc, quả thanh yên được nghiên cứu chứa nhiều vitamin C được sử dụng để làm trà, chống ho, cảm lạnh, giải say rượu và cho hơi thở thơm mát.
Công thức làm trà thanh yên Hàn Quốc khá đơn giản, chúng được tạo ra từ mứt, còn gọi là yujacheong cùng nước nóng. Về cách làm mứt thanh yên truyền thống người Hàn đó là xay nhuyễn cùi thanh yên, gạn lấy nước, vỏ quả cũng thái thật mỏng. Trộn chúng với mật ong, đường, bảo quản trong 3-4 tháng là thành mứt và có thể sử dụng được.
Thành phần dinh dưỡng trong quả thanh yên
Vỏ, cùi, ruột, hạt quả thanh yên đều chứa nhiều chất dinh dưỡng và dược chất quý, có thể kể đến như:
- Vỏ: chứa tinh dầu dipenten, limonene, citrapten, aldehyd, chitral.
- Cùi: chứa tinh dầu hesperosid
- Ruột: chứa axit citric
- Hạt: chứa limonin, momilim citrusin và obacunone.
- Chính nhờ chứa các dược chất quý này mà quả thanh yên mang đến rất nhiều công dụng, giá trị sức khỏe đối với con người.
Tác dụng của quả thanh yên
Theo đông y, thanh yên có vị cay, chua, ngọt, đắng, tính ôn. Khi đi vào cơ thể có tác dụng bài hơi, thư uất, hóa đờm, tiêu hóa tốt, lý khí.
Với ý học hiện đại, các thành phần chứa trong thanh yên có thể chống tăng huyết áp, chữa táo bón, giun sán, trị đau bụng, đau tức ngực hay ho có đờm… Cụ thể các tác dụng tuyệt vời mà y học hiện đại nghiên cứu và phát hiện ra từ quả thanh yên là:
Phòng chống bệnh ung thư
Trong thanh yên có chứa lượng vitamin C đáng kể, thành phần này sẽ giúp cơ thể chống oxy hóa, ngăn ngừa ung thư, ngoài ra còn giúp tăng cường và bảo vệ sức khỏe rất tốt.
Hàm lượng các chất như phenol, vitamin C, vitamin E, beta-carotene và lipotene trong quả thanh yên rất lớn. Các chất này có tác dụng chống oxy hóa, phòng ngừa ung thư và giúp tăng cường bảo vệ sức khỏe hiệu quả.
Hỗ trợ điều trị tiểu đường
Nghiên cứu cho thấy, vỏ quả thanh yên chứa monoterpen và sesquiterpenes chống oxy hoá. Các chất này có tác dụng ức chế sự tiến triển của một số bệnh mạn tính như tiểu đường, Alzheimer. Quả có tác dụng tăng tiết Insulin và giảm béo, có lợi cho bệnh nhân đái tháo đường typ 2.
Hỗ trợ giảm đau
Trong quả và thân cây thanh yên có chứa Flavonoid và các hợp chất phenolic có khả năng chống viêm và giảm đau hữu hiệu. Nếu bạn thường xuyên đau đầu thì chỉ cần vắt ít nước cốt thanh yên và pha loãng với nước lọc uống, cơn đau sẽ nhanh chóng thuyên giảm.
Hỗ trợ giảm cân
Uống 1 ly nước ép thanh yên pha loãng nước ấm cùng chút mật ong vào buổi sáng mỗi ngày sẽ giúp bạn giảm cân tương đối tốt.
Tốt cho tim
Quả thanh yên cũng được biết đến với công dụng bảo vệ, tốt cho tim mạch. Lý do bởi trong quả chứa nhiều magie. Magie có tác dụng duy trì sức khỏe cơ tim. Magie cũng có tác dụng ngăn ngừa tình trạng thừa canxi trong cơ thể, ngăn các động mạch khỏi tình trạng xơ cứng do dư thừa canxi. Bên cạnh đó, việc bổ sung magie có công dụng làm giảm stress và lo âu. Mới đây, một nghiên cứu tại Hà Lan cho thấy, có mối liên quan đặc biệt giữa nồng độ magie huyết thanh với tỷ lệ tử vong do bệnh tim mạch vành và tử vong đột ngột do bệnh tim.
Giảm triệu chứng bệnh cao huyết áp
Ngoài kali, theo nghiên cứu, quả thanh yên có chứa hàm lượng lớn vitamin C và các chất điện giải khác, các thành phần kết hợp với nhau sẽ giúp giảm nguy cơ đau tim, xơ vữa động mạch và đột quỵ.
Ngoài ra, với việc giảm căng thẳng lên động mạch tim cũng sẽ hỗ trợ bạn trong chứng bệnh cao huyết áp.
Trị mụn và ho
Flavonoid (vitamin PP) trong quả thanh yên có khả năng chống các gốc tự do và tính sát trùng cao nên được sử dụng để trị mụn, các bệnh về da hoặc làm thành phần chính trong các loại thuốc trị ho.
Tăng cường hệ miễn dịch
Nhờ chứa hàm lượng vitamin C cao cho nên thường xuyên sử dụng quả thanh yên có tác dụng kích thích hệ thống miễn dịch của cơ thể phát triển mạnh, tế bào bạch cầu tăng cao, chống nhiễm trùng, ngăn chặn vi khuẩn có hại xâm nhập vào cơ thể.
Một số bài thuốc được chế biến từ quả thanh yên
Quả thanh yên có thể sử dụng để ứng dụng làm nhiều bài thuốc hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý, giúp cơ thể con người khỏe mạnh hơn. Tùy tình trạng sức khỏe, bạn có thể áp dụng 1 trong những bài thuốc dưới đây:
Bài thuốc trị ho đờm từ quả thanh yên
Mỗi ngày bạn ăn 2 quả thanh yên, nhai cả vỏ và cùi, sau 1 tuần thì đờm sẽ loãng và tan dần, triệu chứng ho cũng được giảm bớt rõ rệt.
Bài thuốc chữa viêm họng từ quả thanh yên
Bạn chuẩn bị 2kg thanh yên chín, 3kg đường, 2 lít nước, 2 quả chanh. Thanh yên cắt lát và ngâm với đường khoảng 24h. Hầm chín trong khoảng 1-2h cho đến khi cạn nước, cho thêm đường và nước cốt chanh vào. Cuối cùng, thu được mứt thanh yên. Mỗi khi trở trời, bị đau họng thì bạn ngậm ít mứt, triệu chứng viêm họng sẽ nhanh chóng biến mất.
Bài thuốc chữa đau ngực, vùng dưới tim từ quả thanh yên
Lấy 50g vỏ thanh yên sắc với 300ml nước. Đun cạn còn khoảng 150ml nước thì tắt bếp, chia thành 2 – 3 lần uống trong ngày
Bài thuốc chữa mệt mỏi, căng thẳng từ quả thanh yên
Lấy 2 quả thanh yên thái nhỏ và đun sôi với 2 lít nước, lấy nước đó pha cùng nước lạnh để tắm, tinh dầu thơm trong quả tiết ra sẽ giúp người dùng thoải mái tinh thần, giải tỏa lo âu, mệt mỏi.
Bài thuốc chữa nôn mửa, chán ăn từ quả thanh yên
Bạn chuẩn bị 2 quả thanh yên, 90g xuyên bối, 30g bạch thông thảo, 45g đương quy sao vàng, 9g cát cánh. Rửa sạch tất cả nguyên liệu trên, thái nhỏ và đem sắc với nước, đun cho tới khi thành dịch đặc hoàn toàn. Mỗi ngày bạn lấy khoảng 9g pha cùng nước ấm rồi uống.
Bài viết đã giúp bạn tìm hiểu quả thanh yên là quả gì, có tác dụng gì đối với sức khỏe. Hãy chia sẻ thêm thông tin hữu ích này với bạn bè và người thân xung quanh mình để mọi người biết sử dụng loại quả này đúng cách và tốt cho sức khỏe nhé!
Mời bạn tham khảo:
